μάθηματα της κατεύθυνσης

Δημιουργική γραφή για τη λογοτεχνία και την εκπαίδευση

Δημιουργική γραφή και διδασκαλία λογοτεχνίας: Α΄ Εξάμηνο σπουδών
ECTS: 5
Περίγραμμα:

Α. Λογοτεχνία. Πεζός λόγος:

Α1. Λογοτεχνικός ήρωας: στοιχεία κατασκευής, κριτική αποτίμηση, εμβληματικοί λογοτεχνικοί ήρωες της παιδικής και εφηβικής λογοτεχνίας.
Α2. Αφηγηματική Φωνή: Πώς κατασκευάζεται η φωνή του λογοτεχνικού ήρωα: ζητήματα ύφους, και αληθοφάνειας στην πεζογραφία.
Α3. Δημιουργική Γραφή: κατασκευή ενός ήρωα: συγκέντρωση συγγραφικού υλικού, παρουσίαση του ήρωα.
Β. Λογοτεχνία. Ποιητικός Λόγος Παραδοσιακός και νεοτερικός στίχος Η περίπτωση της παιδικής ποίησης Δημιουργική Γραφή:κατασκευή ενός ποιήματος: συγκέντρωση, επιλογή και εφαρμογή τεχνικών Μετρικής

Β. Δημιουργική Γραφή και Διδασκαλία:

Β1. Όροι και προϋποθέσεις αξιοποίησης της Δημιουργικής Γραφής για τη διδασκαλία της Λογοτεχνίας στο Σχολείο.
Β2. Διδακτικά σενάρια και διδακτικές δραστηριότητες που αξιοποιούν τη Δημιουργική Γραφή για τη διδασκαλία της Λογοτεχνίας: κριτική αποτίμηση με βάση τους στόχους και τα παραγόμενα αποτελέσματα.
Β3. Σχεδιασμός διδακτικών σεναρίων και δραστηριοτήτων που αξιοποιούν τη Δημιουργική Γραφή ως εργαλείο διδασκαλίας της Λογοτεχνίας.

 

Νεοελληνική λογοτεχνία (ιστορία-θεωρία): Α΄ Εξάμηνο σπουδών
ECTS: 10
Περίγραμμα:
  1. Ο ρεαλισμός και η ηθογραφία (Μαίρη Μικέ) Γ.Μ. Βιζυηνός (1849-1896) «Το μόνον της ζωής του ταξείδιον» (1884) «Μοσκώβ-Σελήμ» (1895) Κωνσταντίνος Θεοτόκης (1872-1923) «Πίστομα» (1899), «Ακόμα;» (1904), Η τιμή και το χρήμα (1914)
  2. Ο νατουραλισμός και η κοινωνική πεζογραφία (Μαίρη Μικέ) Πέτρος Πικρός (1894-1956) «Το πράμα», «Όταν οργά η Φύση» από τις συλλογές Χαμένα κορμιά (1922), Σα θα γίνουμε άνθρωποι (1924)
  3. Το αστικό μυθιστόρημα της γενιάς του ΄30 (Μαίρη Μικέ) Μ. Καραγάτσης (1908-1960), Η μεγάλη χίμαιρα (1936, αναθεωρημένη έκδοση 1953)
  4. Η εισαγωγή του μοντερνισμού στην πεζογραφία (Μαίρη Μικέ) Μέλπω Αξιώτη (1905-1973), Θέλετε να χορέψομε Μαρία; (1940)
  5. Ιστορία και κοινωνία στην πεζογραφία της πρώτης μεταπολεμικής γενιάς (Βενετία Αποστολίδου) Δημήτρης Χατζής (1913-1981) «Σαμπεθάι Καμπιλής» και «Μαργαρίτα Περδικάρη» από τη συλλογή Το τέλος της μικρής μας πόλης (1953, β΄έκδ. συμπληρωμένη 1963)
  6. Ο Εμφύλιος ως αλληγορία (Βενετία Αποστολίδου) Άρης Αλεξάνδρου (1922-1978), Το Κιβώτιο (1974)
  7. Τραύμα και μνήμη στη μεταπολεμική πεζογραφία (Βενετία Αποστολίδου) Αλέξανδρος Κοτζιάς (1926-1992), Ιαγουάρος (1987) 8. Φύλο και πολιτική στην καμπή της μεταπολίτευσης (Βενετία Αποστολίδου) Μάρω Δούκα (1947), Η αρχαία σκουριά (1979)

 

Ποίηση και στιχουργική, (εργαστηριακό): Α΄ Εξάμηνο σπουδών
ECTS: 15
Περίγραμμα:

Το ποιητικό φαινόμενο: οι απαρχές του, η ιστορία και η εξέλιξή του.

Τα κυρίαρχα και προσδιοριστικά στοιχεία του, η σχέση του με τη μουσική, το χορό και η λειτουργία των υφολογικών και σημασιολογικών σχημάτων.

Αναλύεται και προσεγγίζεται , ο ρυθμός, το μέτρο και η στιχουργική του ποιητικού λόγου σε ποιητικά κείμενα ελλήνων ποιητών και εξετάζεται αναλυτικά ο έμμετρος και ο ελεύθερος στίχος ως πυλώνας της παραδοσιακής και νεοτερικής ποίησης αντίστοιχα.

Στιχουργική: Μετρική, Κανόνες και στοιχεία μελωδίας

Ανάλυση και παρουσίαση των μηχανισμών κατασκευής και σύνθεσης των ποιητικών εικόνων, της μεταφοράς και της μετωνυμίας

Εξετάζονται δυο σημαντικές μορφές ποιητικής σύνθεσης η ιστορική μέθοδoς του Κ.Καβάφη και η μυθική μέθοδος του Γ.Σεφέρη

Ανάλυση, παρουσίαση και εφαρμογή της μυθικής μεθόδου και της ιστορικής μεθόδου ως συστηματικοποιημένης μορφής λογοτεχνικής γραφής.

Δειγματοληπτικές αναλύσεις με στόχο την αναζήτηση της αρχιτεκτονικής δομής της ποίησης και του λογοτεχνικού κανόνα που υπολανθάνει σε κάθε τεχνοτροπία.

 

Θεωρία λογοτεχνίας: Β΄ Εξάμηνο σπουδών
ECTS: 5
Περίγραμμα:

Το μάθημα στοχεύει στη γνωριμία των σπουδαστών με τις ποικίλες θεωρητικές προσεγγίσεις του λογοτεχνικού κειμένου με έμφαση στις εξελίξεις που γνώρισε αυτός ο τομέας μέσα στον 20ο αιώνα.

Έιδικότερα αναλύονται ζητήματα που θέτει ο Ρωσσικός Φορμαλισμός και η αμερικανική Νέα Κριτική, η δομική γλωσσολογία του Saussure, ο Στρουκτουραλισμός, οι ποικίλες μαρξιστικές προσεγγίσεις τέχνης και λογοτεχνίας, οι μετα-στρουκτουραλιστικές θεωρίες και η Αποδόμηση.

Παράλληλα θίγονται προβλήματα λογοτεχνικού γένους (genre) και αφηγηματολογίας.

Παιδικές αφηγήσεις βραχείας φόρμας και Πρακτική Άσκηση: Β΄ Εξάμηνο σπουδών
ECTS: 10
Περίγραμμα:

Το παιδικό αφήγημα, η γενετική του εξέλιξη και η ιστορική του διαδρομή.

Παιδικές αφηγήσεις βραχείας φόρμας: οι σύγχρονες μορφές και τα κειμενικά είδη (λαϊκότροποι, νεοτερικοί, παιδοκεντρικοί, αυτοβιογραφικοί τύποι).

Τα θεμελιώδη της ιστορίας (αφήγησης):

  • Το σκηνικό, οι χαρακτήρες, η περιγραφή και η υπόθεση.
  • Αφηγητές,
  • Οπτική γωνία,
  • Λόγος (ευθύς, πλάγιος και ελεύθερος πλάγιος λόγος).
  • Τεχνικές σύνθεσης και γραφής, αφηγηματικό ύφος,
  • Λειτουργίες γραφής (Μνήμη, Φαντασία και Παρατήρηση)
  • Ανάλυση αφηγηματικής μονάδας και ελάχιστης αφηγηματικής δομής.
  • Μορφές διαλόγου, περιγραφής, σκηνής, χώρος και χρόνος.
  • Αφηγηματικά και μη αφηγηματικά μέρη.
  • Μελέτη  κλασικών αφηγημάτων  ως πεδία εφαρμογών.
  • Το χτίσιμο του χαρακτήρα και το ταξίδι του.
  • Ασκήσεις στη γραφή παραγράφων, αποσπασμάτων και ολοκληρωμένων κειμένων, στην κατασκευή των χαρακτήρων, στη χρήση οπτικής γωνίας και προοπτικής των παραδοσιακών και των νεοτερικών τεχνικών αφήγησης.
  • Ίδρυση και λειτουργία Εργαστηριών Δημιουργικής  Γραφής.
  • Προγραμματισμός ολοκληρωμένων Προγραμμάτων Δημιουργικής Γραφής στο Σχολείο και σε εξω-εκπαιδευτικά περιβάλλοντα.

Πρακτική Άσκηση
Σχεδιασμός και υλοποίηση Προγραμμάτων Δημιουργικής Γραφής σε σχολικές τάξεις Δημοτικού ή Γυμνασίου.

 

Πεζός λόγος: αφηγήσεις βραχείας φόρμας (εργαστηριακό): Β΄ Εξάμηνο σπουδών
ECTS: 15
Περίγραμμα:

Στόχος του μαθήματος ήταν η θεωρητική εισαγωγή και η πρακτική άσκηση στις βραχείες μορφές (φόρμες) του πεζού λόγου, έως και το μέγεθος του διηγήματος και η δημιουργική σύνθεση ανάλογων αφηγηματικών κειμένων. Ύστερα από αφηγηματολογική εισαγωγή, η οποία στηρίχθηκε κυρίως στην παρουσίαση και ανάλυση των λεγόμενων «απλών μορφών» λόγου (Θρύλος/Παράδοση, Σάγκα/Eποποιία, Μύθος, Αίνιγμα, Γνωμικό, Περίπτωση/Περιστατικό, Αξιομνημόνευτο, Παραμύθι, Αστείο/Ευφυολόγημα), με βάση κυρίως τις ιστορικο-ειδολογικές και μορφολογικές αναλύσεις των Andre Jolles και Vl. Propp, το μάθημα προχώρησε αφενός σε μια ιστορικογραμματολογική και ερμηνευτική παρουσίαση των γνωστών «σύντομων μορφών» πεζού λόγου της Νεοελληνικής Γραμματείας (από τα τέλη του 14ου αιώνα έως σήμερα) με βάση έγκυρες ανθολογίες, εκδόσεις παραδοσιακών και νεοτερικών λαογραφικών ή λογοτεχνικών κειμένων και πανεπιστημιακά διδακτικλα εγχειρίδια (π.χ. R. Scholes, κ.ά.), αφετέρου σε σχολιασμένες αναγνώσεις και ασκήσεις ανάλυσης συγκεκριμένων ειδών πεζού λόγου, με έμφαση στον μύθο, τον παροιμιόμυθο, το παραμύθι, την παραδειγματική διήγηση (exemplum), το νεοτερικό (υπερρεαλιστικό κτλ.) «πεζό ποίημα», το αφηγηματικό «ανάγνωσμα», την ονειρική διήγηση και το σύντομο διήγημα.

Το μάθημα στηρίχθηκε σε περιεκτική Επιλογή Βιβλιογραφίας και μεγάλο όγκο φωτοτυπημένου υλικού κειμένων, έγκαιρα διοχετευόμενο ηλεκτρονικά στις 17 σπουδάστριες και τον 1 σπουδαστή του μαθήματος.

Σε δεύτερο επέιπεδο με τη βοήθεια των συγγραφέων /διδασκόντων έγινε συστηματική προσπαθεια σύνθεσης και γραφής κειμένων προσομοιάζοντα με τα παραπάνω είδη, μικροιστορίες, μπονζάι, διηγήματα.

Εικονογραφημένο βιβλίο: Γ΄ Εξάμηνο σπουδών
ECTS: 5
Περίγραμμα:

Εξετάζονται οι εξής θεματικές:

  • Εικόνα και αφήγηση
  • Λειτουργία και ρόλος της εικόνας στα εικονογραφημένα βιβλία για παιδιά
  • Σχέσεις και αλληλεπιδράσεις οπτικού και λεκτικού κειμένου στα βιβλία για παιδιά - Οπτικές εστιάσεις, οπτικές συμβάσεις και ιδεολογία
  • Οπτική γλώσσα: χρώματα, σχήματα, μεγέθη και συμβολισμοί
  • Πολυτροπική ανάλυση των σχέσεων εικόνας-κειμένου
  • Σύγχρονες τάσεις εικονογράφησης
  • Είδη εικονογραφημένων βιβλίων -Οπτικά σημεία του περικειμένου

 

Λογοτεχνία, βιβλιολογία και Νέες Τεχνολογίες: Γ΄ Εξάμηνο σπουδών
ECTS: 10
Περίγραμμα:

Λογοτεχνία, βιβλιολογία και Νέες Τεχνολογίες

Πεζός λόγος: Αφηγήσεις ευρείας φόρμας (εργαστηριακό): Γ΄ Εξάμηνο σπουδών
ECTS: 15
Περίγραμμα:

Θεωρητική προσέγγιση του μυθιστορήματος ως κειμενικού είδους και των τρόπων αφήγησης.

Θεματική, γλωσσική και τεχνοτροπική ανάλυση σημαντικών νεοελληνικών μυθιστορημάτων του 19ου και του 20ου αιώνα.

Έμφαση στην ανάλυση και κατανόηση των βασικών χαρακτηριστικών των αφηγήσεων ευρείας φόρμας (δομή, πλοκή, αφηγημαστικός χρόνος, κατασκευή του μυθιστορηματικού ήρωα, ύφος) και στην εργαστηριακή άσκηση των φοιτητών, με στόχο την δημιουργία τέτοιου είδους αφηγήσεων.

Μεταπτυχιακή διπλωματική εργασία: Δ΄ Εξάμηνο σπουδών
ECTS: 30
Περίγραμμα:

Μεταπτυχιακή  διπλωματική  εργασία